Werken in de hitte of warme temperaturen houdt heel wat risico’s in, zowel voor de gezondheid als voor de veiligheid op de werkvloer. Daarom moet een werkgever zich hier goed op voorbereiden en de juiste preventiemaatregelen treffen. Sommige zijn wettelijk verplicht, maar u kunt zelf extra initiatieven nemen om het welzijn van uw medewerkers te verbeteren als het kwik de hoogte in schiet.

Wat zijn de grootste risico’s van werken in de warmte?

Met (langdurige) blootstelling aan hoge temperaturen kunnen ernstige gezondheidsrisico’s gepaard gaan. De drie belangrijkste daarvan zijn:

• Uitdroging. Dit ontstaat door te weinig te drinken. De meest voorkomende symptomen van uitdroging zijn duizeligheid en hoofdpijn.
• Een zonneslag (of zonnesteek): kan optreden als een lichaam te sterk opwarmt en uitdroogt en manifesteert zich als een heel warme en rode huid in combinatie met duizeligheid, hoofdpijn, braakneigingen, veel zweten en soms bewusteloosheid. Een zonneslag of zonnesteek kan zelfs de dood tot gevolg hebben.
• Huidkanker. (Onbeschermde) blootstelling aan de UV-straling van de zon kan op termijn huidkanker veroorzaken. 

Naast deze gezondheidsrisico’s houdt werken in de warmte ook bepaalde veiligheidsrisico’s in, zoals:

• Vermoeidheid
• Verminderde concentratie
• Verblinding door de zon
• Brandwonden door contact met hete oppervlakken/materialen
• Stress, waardoor sommige werknemers een opgejaagd gevoel krijgen.

Werken in de warmte: wat zegt de wet?

Volgens de Codex Welzijn op het Werk moet een werkgever maatregelen treffen om het welzijn van zijn werknemers te bewaken. Wat de omgevingstemperatuur op de werkplek betreft, schrijft de Codex voor dat de temperatuur op de arbeidsplaats gedurende de arbeidstijd moet worden afgestemd op het menselijk organisme. Hierbij moet rekening worden gehouden met de thermische omgevingsfactoren van technologische of klimatologische aard die aanwezig zijn op de arbeidsplaats. Denk hierbij aan de luchttemperatuur, maar ook de relatieve luchtvochtigheid of de luchtstroomsnelheid.

De volledige lijst van deze factoren vindt u terug in artikel V.1-1, § 1 van de Codex. In dit artikel staat ook dat werkgevers verplicht zijn om hiervan een risicoanalyse te maken. Moeten worden meegenomen in deze analyse:

• de evolutie van thermische omgevingsfactoren tijdens de werkduur
• frequent wisselende werkomstandigheden
• seizoenschommelingen. 

Op basis van deze risicoanalyse evalueert en meet de werkgever de omgevingsfactoren en moet hij passende preventieve maatregelen definiëren waarbij ook de actiewaarden voor blootstelling aan warmte en de toepasselijke voorschriften voor comfort op de werkplek in aanmerking worden genomen.

Actiewaarden voor de blootstelling aan warmte zijn grenswaarden die aangeven hoe lang uw medewerkers mogen worden blootgesteld aan hitte opdat er geen risico’ op gezondheidsproblemen zouden optreden. Om deze actiewaarden te bepalen, gebruikt men van de WBGT-index voor thermische belasting in functie van de fysieke belasting van de werknemer.

Wat is WBGT?

WBGT staat voor wet bulb globe temperature, oftewel de temperatuur gemeten met een vochtige globethermometer. Dit toestel meet niet alleen de luchttemperatuur, maar onder meer ook de relatieve luchtvochtigheid. En dat is belangrijk, want werken in 32° C bij vochtig weer of bij droog weer maakt een enorm verschil!

Heel wat bedrijven beschikken echter niet over een vochtige globethermometer maar kunnen voor deze meting een beroep doen op hun externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Er bestaan ook tabellen om de WBGT-waarde te berekenen op basis van de meetresultaten van een gewone thermometer in combinatie met een vochtigheidsmeter. Ook de luchtstroming en warmtestraling op de werkplek kunnen hier in rekening worden gebracht.

In de volgende tabel ziet u wat de maximale WBGT-index is voor elk type van fysieke werkbelasting:

Als de maximale waarde wordt overschreden voor een bepaald type arbeid, dan moet een werkgever de nodige preventieve maatregelen treffen.

Werken in de hitte: hoe moet een werkgever zijn werknemers beschermen?

Als de maximale actiewaarden voor blootstelling aan warmte worden overschreden, dan moete de werkgever een aantal maatregelen treffen om blootstelling aan hitte en de daaruit voortvloeiende risico's te voorkomen of tot een minimum te beperken. In eerste instantie voert de werkgever in zo’n geval een programma van technische en organisatorische maatregelen uit.

Daarnaast moet de werkgever de volgende maatregelen van de Codex Welzijn op het Werk (artikels V.1-11 en V.1-12) uitvoeren:

• beschermingsmiddelen (zonnescherm, schaduwrijke schuilplaatsen, hoofddeksel…) ter beschikking stellen van werknemers die aan rechtstreekse zonnestraling worden blootgesteld;
• gratis aangepaste verfrissende dranken verstrekken (water!);
• binnen de 48 uur toestellen installeren voor kunstmatige verluchting / ventilatie;
• rusttijden invoeren als de maximale actiewaarden gedurende meer 48 uur worden overschreden.

In artikel V.1-4 van de Codex is er sprake van aangepaste rusttijden als de WBGT-indexwaarden worden bereikt. De rusttijden moeten in dat geval worden afgestemd op de omstandigheden, rekening houdend met de actiewaarden en de aard van het werk zoals vastgelegd in deze tabel: 

Bijvoorbeeld: als op een zomerdag de relatieve vochtigheid ongeveer 60% is en de verwachte maximumtemperatuur tot 30 °C kan oplopen, dan is de WBGT 26 en moeten er enkel voor zwaar of zeer zwaar werk rustpauzes worden ingevoerd.

Naast de voormelde wettelijk verplichte maatregelen kan een werkgever natuurlijk zelf nog extra initiatieven nemen, zoals:

• Het invoeren van een taakrotatie, d.w.z. werknemers hun taken laten afwisselen om blootstelling aan hitte te verminderen.
• Afgezonderd werk beperken en groepswerk stimuleren.
• Zorgen voor voldoende en extra sociale voorzieningen (zoals toiletten, douches, wastafels en een rustlokaal).
• Nacht- of ochtendwerk invoeren. 

Het KMI voorspelt een hittegolf? Wacht niet tot de temperaturen de pan uit swingen (en de actiewaarden voor blootstelling aan warmte worden overschreden) om acties te ondernemen zodat uw werknemers hun werk kunnen doen zonder teveel hinder te hebben van de hitte.

Ook werknemers kunnen trouwens zelf proactief handelen en hun werkgever of het comité voor preventie en bescherming op het werk contacteren wanneer zij denken dat er preventiemaatregelen nodig (zullen) zijn.

Meer weten over dit thema? Lees ook Werken in de kou: hoe houdt u het veilig en gezond?